Đồng cảm là khả năng nhận và hiểu rõ tình cảm, cảm giác và động cơ của người khác. Khả năng này ở mỗi đứa trẻ là khác nhau khi chúng lớn lên. Trên thực tế, bé gái có thể đọc cảm xúc tốt hơn bé trai. Tuy nhiên, cả bé gái và bé trai đều có thể hiểu được cảm xúc của người khác và lúc 2 tuổi và lý do cho những cảm xúc đó lúc 4 tuổi. Khả năng đồng cảm sẽ phát triển và nở rộ bên trong tâm hồn của bé nếu được người lớn nuôi dưỡng.
- Trong quá trình xây dựng và duy trì khả năng đồng cảm của bé, thầy cô và cha mẹ nên tôn trọng cá tính và làm mẫu cho trẻ cách thể hiện sự đồng cảm, thấu hiểu và quan tâm. Chúng ta có thể bắt đầu phản hồi với hành vi không thích hợp của trẻ khi nói: “Cha/mẹ/cô rất tiếc khi con chọn làm thế”, để cho trẻ thấy chúng ta đang quan tâm đến cảm giác của trẻ và đồng cảm vì trẻ đang ở trong tình thế khó khăn. Chúng ta cũng có thể chỉ ra hành vi không thích hợp của trẻ gây tác động tới người khác khi hỏi: “Con nghĩ rằng Andy sẽ thấy thế nào khi con ép bạn không được chơi tiếp nhỉ?”
- Ngược lại nếu chúng ta phản ứng giận dữ với hành vi không thích hợp ở trẻ sẽ ăn mòn khả năng đồng cảm của trẻ. Như vậy chúng ta đang dạy trẻ hành xử mà không hề suy nghĩ tới cảm giác của người khác. Trên thực tế nếu chúng ta quan tâm nhiều tới trẻ thì khả năng đồng cảm sẽ tăng lên, ngược lại sẽ giảm đi. Trẻ không có khả năng đồng cảm thì sẽ không thể học cách chia sẻ đồ chơi và vui chơi hoà hợp với các bạn, sẽ phản ứng giận dữ và bạo lực đối với nghịch cảnh và không chịu trách nhiệm với hành động của mình.
- Sự đồng cảm luôn là một yếu tố chủ chốt để xem trẻ có thể hoà hợp với người khác hay không. Vậy nên bồi dưỡng khả năng đồng cảm với trẻ là rất quan trọng, giúp trẻ cảm nhận được những điều mà người khác đang trải qua và trở thành một phần của cộng đồng. Đó là sự tương tác qua lại giữa cho và nhận. Khi trẻ biết cư xử đồng cảm với những người bạn trong nhóm của trẻ, trẻ sẽ nhận được sự cảm thân nên chúng cảm thấy an toàn.
- Những đứa trẻ có khả năng đồng cảm cũng sẽ phát triển ý thức về sự công bằng. Đối với trẻ, việc bạn nào bị bài trừ hỏi nhóm bởi màu da, ngôn ngữ, kích cỡ cơ thể hoặc quần áo là vô cùng độc đoán và thiếu công bằng.
“Giáo dục là vũ khí mạnh nhất mà người ta có thể sử dụng để thay đối cả thế giới ” - Mandela